‘‘Sanat yenilenmedir: korkunun ve endişenin yol açtığı parçaları biraraya getirip bütünlük kazandırır‘‘
Louise Bourgeoius
Yaşlılık kişi de bedensel ve bilişsel değişikliklerin ve gerilemelerin olduğu, sosyal çevrenin daraldığı rol ve statü kayıplarının söz konusu olduğu, sağlık sorunlarının ve kronik hastalıkların ortaya çıktığı bu nedenle bireyin olumsuz yönde etkilenebileceği bir dönemdir. Bu süreçte sıkça görülen sağlık sorunları yüksek tansiyon, kemik erimesi, işitme ve görme kaybı, kalp sorunları, kronik akciğer hastalıkları, diyabet, romatizma, solunum yolu enfeksiyonları, karaciğer hastalıkları , demans ve başta depresyon olmak üzere psikolojik rahatsızlıklardır.
Amerikalı psikanalist Eric Ericson, yaşam yolculuğunun aşamalardan veya döngülerden oluştuğuna her birinin kendi içinde belirli bir çatışma içerdiğine ifade etmiştir. ”Benlik bütünlüğüne karşı umutsuzluk’ ‘aşaması yaşlılık dönemine denk gelmektedir. Kişi, hayatının akıllıca bir değerlendirmesini yapabilmelidir. Hastalık, acı ve ölüm korkusundan dolayı derin bir korku geliştirilebilir. Huzursuzluk ve endişe verici olabilirken son derece ahenkli ve huzurlu olarak da yaşanabilir.
Terapi, hastalıkların iyileştirilmesine, hafifletilmesine veya önlenmesine yönelik her türlü tıbbî, psikiyatrik veya psikolojik uygulamanın ortak adıdır .
Yaşlılarda tedavi ve rehabilitasyon süreçlerine sanatla terapi uygulamalarının dahil edilmesi bireyin sürece uyum , hayat kalitesini arttırma ve mutluluk seviyesini yükseltmeye yardımcı olacaktır. Bazı durumlarda farmokolojik olmayan uygulamalar daha iyi gelebilmektedir.
Müzik Ruhun Gıdasıdır.
Socrates
Müzik, çok eski zamanlardan beri insanların sevinçli ve üzüntülü anlarında, bayram ve eğlencelerinde başvurduğu önemli motivasyon kaynaklarından biri olmuştur. Müzik, üzüntülü ve sıkıntılı zamanlarda, insana irade ve hayata bağlanma desteği verir. Sadece hastalık durumu olarak ele alınmadan günlük yaşamlarını sürdürürken yaşlı kişilerin hayat kalitelerine katkı sağlanalabilir.
Müzikle terapi; müzik ile hastaların bakımı ve iyileştirilmesi için gerekli önlem ve çareleri bulmak anlamını taşıyan “terapi” kelimesinin birlikte kullanılmasından oluşmuştur.
Hastalık durumlarında , cerrahi operasyon öncesi ve sonrasında yine profesyoneller tarafından belirlenen müziklerin olumlu etkileri bildirilen araştırmalar arasında yer almaktadır.
Yarahmadi ve arkadaşları; kardiyak cerrahi geçiren 180 hasta ile yaptıkları faktöriyel randomize klinik çalışmalarında operasyon sonrası gögüs tüpünün çıkarılmasından önce soğuk uygulama ve müzik dinletisi yapılarak tüpleri çekilen hastalarda ağrı şiddetinin azaldığı ve etkili bir ağrı kontrolü sağlandığını gözlemlemişlerdir.
Kurdi ve arkadaşlarının 189 kişi üzerinde yapmış olduğu prospektif randomize kontrollü çalışmada sezaryen hastalarına Spinal anesteziye ek olarak intaroperatif meditasyon müziğinin ; postoperatif ağrıyı karşılama, anksiyete genel bir psikolojik iyilik hali içinde olduğunu gözlemlemişlerdir.
Dans ile Terapi
Çok eski zamanlarda dansın iyileştirici etkisi bilinmekte ve doğum, ölüm, hastalık gibi durumlarda yöntem olarak kullanılmaktadır. Yaşanan olumsuz olayları bilişsel olarak kavrayabilmesini ve üstesinden gelmesini sağlarken, bireyin fiziksel benliğini hissetmesine, sorunları analiz etmesine, günlük yaşamında karşılaştığı sorunlara çözümler bulmasına ve beden imajını, benlik saygısını geliştirmesine de katkıda bulunmaktadır.
Yaşlılarda yine profesyoneller tarafından belirlenen dans ile terapi uygulamasının etkileri;
- Daha geniş bir grup içine dahil olmasına,
- Kas kordinasyon ve hareket yeteneğinin artmasına
- Yeniden sosyalleşmesine
- Bedeninin gevşemesini
- Duygularını rahat ifede etmelerine
- Psikolojik ve fizyolojik rahatlamanın sağlanılmasına
- Benliğinin ve bedeninin farkına varmalarına
- Benlik saygısının artmasına
- Endorfin salgılanmasına etki eder (endişe ve acı duyarlılığını azaltır , yatıştırıcı ilaç görevindedir mutluluk verir…).
Özet
Yaşlının gereksinim duyduğu günlük aktivitelerinde kendi kendine yetebilmesi ve fonksiyonlarında maksimum bağımsızlık düzeyine ulaşabilmesi, hastalık durumunda yaşamlarıyla ilgili daha olumlu duygu ve düşüncelere sahip olmaları, yaşamla bağlantılarının güçlenmesi, yaratıcı yanlarıyla tekrar buluşarak motivasyon kazanmaları olarak özetlenebilir. Yukarda verilen müzik ve dans terapi uygulamaları dışında bilimsel kaynaklara dayandırılarak sanatla terapi uygulamalarının arttırılması ve yaşlı hastaların süreçlerine dahil edilmesi önem arz etmektedir.
Sonuç ve Öneriler
* Bireysel ve grup uygulamalarına yer verilmesi tıbbi tedavi ve rehabilitasyon süreçlerine olumlu katkılar sağlayarak, tıbbi bakım ve tedavi hizmetlerinde devlet politikalarında yer alması ve yaygınlaştırılması,
*Yöresel ve kültürel farklılıkların dikkate alınarak profesyonellerce planlamaların yapılması,
* Resim yapma , tiyatro oynama izleme, drama yapma izleme , yemek yapma sunma, kitap okuma şiir okuma , şarkı söyleme, sohbet etme, örgü örme, parti organize etme, parti verme……
*Hemşirelik yaklaşımlarına dahil edilmesi,
*Hasta ilk değerlendirme formlarına ; boş zamanlarınızda ne yapmaktan hoşlanırsınız ?, saat kaçta uyursunuz?, dinlediğiniz müzikler neler?, dans etmeyi severmisiniz ?, hangi tür kitapları seversiniz gibi soruların eklenilmesi,
*Hastanelerde hobi odalarının oluşturulması,
*Tiyatro ve drama salonlarının oluşturulması,
*Müzik odalarının oluşturulması,
*Huzur evlerinin oda sistemi ile değil bahçeli ev sistemi olarak inşa edilmesi ,
*Yaşlıların kaldığı hastanelerde yemek yapma ve ikram etme alanlarının olması,
*İş ve Uğraşı terapistliği gibi meslek grubunun yaygınlaştırılması tıbbi tedavi ve rehabilitasyon sürecine dahil edilmesi
Kaynaklar
- http://www.tuik.gov.tr/PreHaberBultenleri.do?id=27595 Erişim tarihi 06.11.2018
- Artan T, Arıcı A, Çiçek M, Özbek Y. Evaluation of the effect of art therapy on elders. Journal of Strategic Research in Social Science 2017; 3(4):131-146
- Aslan H. Müzik terapi ve dini müzik. Düşünce – Yorum Sosyal Bilimler Araştırma Dergisi 2015; 8(16):103-127
- https://aklinizikesfedin.com/eriksonin-8-asamali-psikososyal-gelisim-kurami/ Erişim tarihi 06.11.2018
- Kurdi MS, V Gasti. Intraoperative meditation music as an adjunct to subarachnoid block for the ımprovement of postoperative outcomes following cesarean section: a randomized placebo-controlled comparative study. Anesthesia Essays and Researches 2018; 12(3):618-624
- Altın Sarıkaya N, Oğuz S. Effect of passive music therapy on sleep quality in elderly nursing home residents. Journal of Psychiatric Nursing 2016;7(2):55-60
- Yarahmadi S, Mohammadi N, Ardalan A, Najafizadeh H, Gholami M. The combined effects of cold therapy and music therapy on pain following chest tube removal among patients with cardiac bypass surgery. Complement Therapies in Clinical Practice 2018 May;31:71-75
- Utaş Akhan L. Psikopatolojik sanat ve psikiyatrik tedavide sanatın kullanılışı. Yükseköğretim ve Bilim Dergisi 2012; 2(2):132-135
- https://www.haberturk.com/yasam/haber/919167 Erişim tarihi 07.11.2018
- http://agingandarts.pbworks.com/w/page/93318584/Music%20Therapy%20in%20the%20Elderly%20PopulationErişim tarihi 08.11.18
Hazırlayan: Uzm. Hem. Kader KILIÇ
Acıbadem Fulya Hastanesi
6. Kat Sorumlu Hemşiresi
Hazırlanma Tarihi: 07/11/2018