1. Florance Nightingale
Modern Hemşireliğin öncüsü, ‘’Hemşireliğin Anası’’ olarak biliniyor.
Florance Nightingale, 12 Mayıs 1820 tarihinde Floransa, İtalya'da doğdu. Babası tarafından eğitilen Florence, Yunanca, Latince, Almanca, İtalyanca, Fransızca, Matematik ve Tarih konularında bilgili, aydın ve eğitimli bir kadın olarak yetişti. Londra'da Londra King's Koleji'nden mezun oldu.
Florence Nightingale daha küçük yaşlarda hastanelerde hastalara yeterince ilgi gösterilmediğini düşünür ve bunu düzeltmek için hasta bakıcı olmak ister. Ailesi hasta bakıcıların hastalarla birlikte pis işler yaptıklarını söyler ve karşı çıkar. Ailesine ne kadar baskı yapsa da kabul ettiremez ve ailesinden ayrılarak hastabakıcı olur. Pretestan Kadın Diyakozlar Enstitüsü’nden üç aylık temel bir hemşirelik kursu almak üzere 1851 Almanya’ya gider. Döndüğünde 1853 yılında Londra’daki hasta kadınların bakımı kurumuna yönetici olarak getiriir. 1853- 1856 yılları arasında olan Kırım Savaşında İngiliz ordusundaki yaralı askerlere bakmak üzere 1854 yılında otuz sekiz gönüllü hemşire ve rahibelerle İstanbul Selimiye’de Selimiye kışlasında kurulan askeri hastaneye gönderildi. Üsküdar’a vardığında hastanenin bakımsız olduğunu ve insanların savaş yaralarından çok, sıtma ve çeşitli bulaşıcı hastalıklar nedeniyle öldüğünü gördüler. Bu bilgiyle savaş hastanelerinin hayatta kalma oranını ve diğer tüm tıbbi tesisleride ilgilendiren büyük ölçekli bir reform başlattı. Yoğun bir çalışma sonucu, gerekli malzeme ve eksiklikleri gidererek, hastaneyi sağlık koşullarına uygun bir hale getirdi. Bu uğraşların sonucunda ölüm oranı yüzde 42’den yüzde 2’ye indi.
Kırım Savaşı sırasında, gece yaralı askerlere baktığından “ Lambalı Kadın ” olarak da biliniyor. Kariyeri boyunca odak noktası hastanelerin sağlık ve hayatta kalma oranlarının uzatılmasıydı. Araştırması ve bilgisi nedeniyle, sanitasyon prosedürlerimizin çoğuna sahibiz bugün. Enfeksiyon kontrolü, hasta öz bakımı, terapötik iletişim ve kapsamlı hasta değerlendirmesi gibi kavramları onunla öğretilmeye başlandı. 1860 yılında ilk hemşirelik okulunu açtığında dünyayı sonsuza dek değiştirecek ve gelecek nesil hemşireleri eğiterek mesleğin standartlarını yükseltecekti. 1852’de kaleme aldığı "Hemşirelik Notları" adlı kitabını Hemşireliğin teorik çalışmasının kökenini oluşturacaktı. Hemşireliği; hastanın iyileşmesini sağlamak için hastanın ortamını kullanma eylemi olarak tanımladığı ‘’Çevre Teorisi’’ bugün bile başarısını sürdürüyor.
2. Virginia Henderson
“20. yüzyılın en ünlü hemşiresi” first lady of nursing/ilk hemşireliğin hanımı’’ olarak biliniyor.
Virginia Henderson, 1897’de Amerika Birleşik Devletleri’de doğdu.
21 yaşında Washington D.C'de hemşirelik çalışmalarına başladı (ordu okulunda). Bu yolu izlemesinde en büyük motivasyonu Birinci Dünya Savaşıydı. Üç yıl sonra (1921) mezun olduktan sonra, ilk işine Manhattan, New York'ta bulunan kar amacı gütmeyen bir sosyal hizmet ajansı olan Henry Street Settlement'te hemşire olarak başladı. Bir yıl sonra öğretim kariyerine başladı (1922). Hayatını hemşirelik uygulama ve araştırmalarına adayan bir hemşireydi. Virginia Henderson, fizyolojik ve psikopatolojik prensipleri içeren hemşireliği çalışmalarında fonksiyonel terimlerle yeniden tanımladı. 1955'te Virginia Henderson hemşirenin, hasta ya da sağlıklı bireylere 14 temel ihtiyacı karşılamada bağımsızlık kazanmalarında yardımcı olma rolünü kavramsallaştırdı, böylece Hemşirelik İhtiyac Teorisi geliştirmiş oldu. Teorisi, bakım için diğerlerine tamamen güvenmek yerine hastaların tekrar birey olmalarına yardımcı olmaya vurgu yaptı - bu, hastaların bakımdan ayrıldıktan sonra kendilerini önemseme şansını artırmaya yardımcı olmaktadır. Zihin gücü ve öğretim yeteneği sayesinde modern çağ için hemşirelik alanını yeniden şekillendirdi ve yeniden tanımladı.
3. Clara Barton
Amerikan Kızılhaçı'nı kurduğunda dünyayı değiştirdi.
Barton 25 Aralık 1821'de Kuzey Oxford'da doğdu. Yerel milis üyesi ve politikacı olan babası Clara Barton’ı büyük bir vatansever ve insani menfaatlere önem veren biri olarak yetiştirdi. Barton on yaşındayken, bir ahırın çatısından düştükten ve ağır bir kafa travması alan kardeşi David'i tekrar sağlığına kavuşturma görevini üstlendi. Reçeteli ilacın kardeşine nasıl uygulanacağını ve sülüklerin vücuduna nasıl yerleştirileceğini öğrendi (o sırada standart bir tedavi). Doktorlar umudu kestikten sonra bile vazgeçemeyerek David'e bakmaya devam etti. Üç yıl boyunca aksatmadan bakımını yaparak tam iyileşmesini sağladı.
Daha sonra kendini Amerikan İç Savaşı sırasında yaralı askerlere eğilimli buldu ve 1861'de yaralı askerlere malzeme dağıtan bir ajans kurdu. Birlik hastanelerine “lady in charge/sorumlu kadın” olarak atandı. Şavaştan sonra da ihtiyacı olan insanlara yardım etmek için Avrupa’ya gitti sırada Uluslararası Kızılhaç Komitesi ile karşılaştı. Tıbbi organizasyondan o kadar ilham aldı ki onu ve ideallerini de Amerika'ya geri getirdi. Böylece Clara Barton, afet yardımı ve ülke çapında muhtaçların yardımına adanmış Amerikan Kızılhaçı kurdu. Derneğin ilk başkanlığını yaparak bugünkü örgüt haline gelmesinin önünü açtı.
4. Dorothea Dix
Hemşire, toplumsal reformcu ve hümanist
Akıl hastalarının sağlıklı bir ortama kavuşması için gösterdiği çabalar, ABD'de ve dünyada yaygın reformlara yol açtı.
1821'de Boston'da bir kız okulu açtı. Sağlık durumunun bozukluğu nedeniyle sıkı sık kesintiye uğrayan öğretmenlik mesleğini 1835'e değin sürdürdü. 1841'de East Cambridge (Massachusetts) cezaevindeki Pazar günü okulunda ders verme çağrısını kabul etti. Burada kadın ve erkek suçlularla birlikte cezaevine atılan akıl hastalarının durumundan büyük ölçüde etkilendi. Sonraki 18 ay boyunca Massachusetts'te akıl hastalarının kapatıldığı çeşitli kurumları dolaştı. Karşılaştığı korkunç koşulları eyalet meclisine gönderdiği bir raporda açıkladı (1843). Gerekli reformların yapılmasından sonra, dikkatini komşu eyaletlere ve daha sonra da Batı ve Güney eyaletlerine yöneltti. Yaşadığı süre içinde 15'i aşkın eyalette ve Kanada'da akıl hastaları için özel hastaneler kuruldu. Bu arada ülkenin her yanında ileri tedavi yöntemleri uygulanmaya başlandı. ABD'nin yanı sıra Avrupa'da da akıl hastalarının sorunlarına karşı bir ilgi uyanmasını sağlamış oldu.
5. Margaret Sanger
Hemşire, doğum kontrolü savunucusu, cinsel eğitimci, yazar.
14 Eylül 1879 doğumlu olan Sanger, kısa süreli öğretmenlik deneyiminden sonra New York kentinin Aşağı Doğu Yakası’nda hemşirelik yapmaya başlayınca gördüğü yoksulluk, denetlenemeyen doğurganlık, anne – çocuk ölümü gibi unsurlar karşısında bir şeyler yapması gerektiğine karar verir. Ve her kadının ailesini planlama hakkı olduğunu savunarak, doğum kontrolü yöntemlerini yaygınlaştırmayı engelleyen yasal düzenlemelerle mücadele etmeye başlar.
İşe 1914’te The Woman Rebel (sonradan Birth Control Review) adlı bir dergi çıkartarak başlar ardından Family Planning (Aile Planlaması) adlı broşürler dağıtır. Postayla doğum kontrolü yanlısı yazı dağıtmak suçundan yargılandıysa da bu dava 1916’da düşer. Aynı yıl Brooklyn’de ABD’deki ilk doğum kontrolü kliniğini açan Sanger, kamu huzurunu bozmakla suçlanarak 1917’de 30 gün ıslahevinde kalır.
Sanger 1921’den 1928’e dek başkanlığını yaptığı Amerikan Doğum Kontrolü Birliği’ni (American Birth Control League) kurar ve 1927’de Cenevre’de ilk Dünya Nüfus Konferansı’nın toplanmasına öncülük eder. Kendisi 1953’te kurulan Uluslararası Aile Planlaması Federasyonu’nun ilk başkanı olur.1966 yılındaki ölümüne kadar Hindistan ve Uzakdoğu ülkelerinde doğum kontrolü konusunda çalışmalarına devam eder.
6. Linda Richards
Reformcu, medikal sistemi tamamen yeni bir şekilde tasarladı.
Richards, 27 Temmuz 1841'de New York’ta doğdu. Ölen annesinin bakımıyla yakından ilgilenirken hemşireliğe ilgi duymaya başladı. Bu kişisel kayıplardan esinlenerek hemşire olmak için Boston, Massachusetts'e taşındı. İlk işi neredeyse hiç eğitim almadığı ve fazla çalışmaya maruz kaldığı Boston City Hastanesi'ndeydi. Sadece üç ay sonra bu hastaneden ayrıldı, ancak oradaki deneyimlerinden rahatsız oldu. 1872'de Linda Richards, ilk Amerikan Hemşirenin eğitim okuluna kayıt olan ilk beş hemşire adayından biriydi. Profesyonel olarak eğitilmiş ilk Amerikalı hemşire idi. Yeteneklerini geliştirmek için Richards, 1877'de İngiltere'de yedi aylık yoğun bir hemşire eğitim programı katıldı. Florence Nightingale tarafından yetiştirildi. Amerika Birleşik Devletleri’ne döndüğünde Richards, ülke çapında hemşirelik eğitim okullarının kurulmasına ve denetlenmesine öncülük etti. Amerika Birleşik Devletleri ve Japonya'da hemşirelik eğitim programları kurdu.
Çalışmaları sırasında mevcut hasta bilgilerini saklama yöntemlerinin gerçekleşmeyi bekleyen bir felaket olduğunu fark etti. Tüm tıbbi alan için kayıt tutmayı yeniden düzenlemeyi kendine görev edindi. Hem Birleşik Devletler hem de Birleşik Krallık neredeyse anında onun yöntemini benimsedi. Tıbbi kayıtlar konusunda farkındalık yaratarak hastaneye yatırılan hastalar için bireysel tıbbi kayıtları tutmak için ilk sistemi yarattı.
7. Barbara Stilwell
İngiltere'deki ilk Hemşire Uygulayıcı/Nurse Practitioner Programını geliştirdi.
Barbara Stilwell, ABD'de hemşire uygulayıcısı olmak için eğitim gören ilk İngiltere hemşiresidir. Çalışmalarını bitirdikten sonra İngiltere'ye döndü ve ilk Hemşire Uygulayıcı Programını geliştirdi.
UK's Nursing Times, Stilwell'i, mesleğini geliştirme çalışmaları nedeniyle son 60 yıldaki en etkili hemşirelerden biri olarak adlandırılıyor.
Barbara Stilwell, sağlık ve sağlık sistemlerinin güçlendirilmesi için insan kaynakları alanında uluslararası kabul görmüş bir uzmandır ve 2006 Dünya Sağlık Raporu'nun ana yazarıdır. En iyi, hemşire uygulayıcıların önemli bir kadro olarak rolünü geliştirmedeki etkisi ile bilinir. Stilwell, sağlık sistemlerinin geliştirilmesinde neredeyse on yıl boyunca Dünya Sağlık Örgütü'nde çalıştı. Küresel sağlık işgücü sıkıntısı, sağlık çalışanlarının göçünün gelişmiş ve gelişmekte olan sağlık sistemleri üzerindeki etkileri ve Sahra-altı Afrika'da hekim olmayan klinisyenleri eğitme gibi konularda kapsamlı dersler vermiştir.
8. Jeanne Prentice
Doğal ve evde doğum için farkındalığı arttırdı.
Jeanne Prentice hemşire ebedir. O doğal ve evde doğum savunucusudur. Ayrıca PUSH'a da liderlik etmiştir. PUSH: Kadınların nerede ve ne zaman bebek sahibi olacaklarını seçme haklarını destekleyen girişimdir.
Jeanne Prentice, evde doğum yapmayı tercih eden kadınların haklarını savunan ilk modern hemşiredir. Hekimler yerine evde doğumları denetlemede Sertifikalı Hemşire Ebelerin tanınmasını sağlamıştır.
9. Rebecca Love RN, BS, MSN, FIEL
Hemşire Uygulayıcı/Nurse Practitioner, Girişimci, Yenilikçi, Konuşmacı, Yazar, Bağlayıcı/Connector.
Hemşire İnovasyon ve Girişimcilik konusunda Düşünce Lideri.
ABD'deki Northeastern Üniversitesi Hemşire İnovasyon ve Girişimcilik Direktörü olarak ilk hemşire inovasyon programını tasarlamış ve başlatmıştır. İlk Hemşire Hackathon'u kurarak hemşirelik mesleğinde dönüşümsel değişime yol açmıştır.
Rebecca, 2013 yılında HireNurses.com'u kurmuş (2018'de satın alınmıştır) deneyimli bir hemşire girişimcidir ve şu anda ABD Piyasaları için Ryalto Genel Müdürü olarak görev yapmaktadır.
2019'un başlarında, dünyanın önde gelen hemşireleriyle birlikte SONSIEL’in (Hemşire Bilim Adamları, Yenilikçiler, Girişimciler ve Liderler Derneği'ni) kurucusu ve başkanıdır. SONSIEL sağlık hizmetleri arasında hemşirelik imajını yeniden konumlandırmayı ve yeniden tanımlamayı amaçlayan bir hemşire liderleri kuruludur. Hemşireleri güçlendirmek ve hemşirelerin, sağlık hizmetlerini dönüştürmek için iş ve icatları başlatmak için yenilik yapmasına, yaratmasına ve işbirliği yapmasına yardımcı olacak topluluklar oluşturma konusundaki çalışmaları devam etmektedir.
Ted.com'da yer alan ilk hemşire konuşmacıdır. Halen kocası ve 3 çocuğuyla birlikte Marblehead'de yaşamaktadır.
10. Dame Claire Bertschinger
Etiyopya'daki kapsamlı çalışması, tarihteki en büyük yardım programı olan Live Aid'in kurulmasına ilham verdi.
Dame Claire Bertschinger, kariyerini gelişmekte olan ülkelerdeki savunmasız insanlara yardım etmeye adayan bir Anglo-İsviçreli hemşiredir. 1984'te Etiyopya’da kıtlık döneminde Uluslararası Kızıl Haç için çalıştı. İnsanlara yardım etme tutkusu nedeniyle, Yılın Kadını Ödülü, Hemşirelikte İnsan Hakları Ödülü ve Florence Nightingale Madalyası gibi birçok uluslararası tanınma aldı.
Etiyopya’da kıtlık döneminde hemşire olarak çalışırken, binlerce kişinin kıtlıktan öldüğü bir zamanda 60-70 çocuğu barındırabilecek bir beslenme merkezi işletmiştir. Programa kimlerin dahil olacağına ve yardım edemeyeceklerine hayatta kalma şansı çok az olduğu için öncelik vermesi gerekiyordu. Bu kritik karar verme anlarında yaşadıklarını şöyle anlatıyor: “Kimin yaşayacağına ve kimin öleceğine karar verdiğimde bir Nazi komutanı gibi hissettim. Tanrı'yı oynamak kalbimi kırdı. ”
11. Echo Heron
Kritik bakım hemşiresi, yazar ve hasta ve hemşire hakları aktivisti
Echo Heron, Troy, New York’ta doğdu. Kurgu, kurgu olmayan, gizem ve tarihi kurgu yazarlarından biridir. Kitaplarında gerçekçi hemşirelik rollerini anlatarak okurlarına farklı hastane ortamlarında hemşire olmanın nasıl bir şey olduğunu anlatıyor.
İlk kitabı Yoğun Bakım: Bir Hemşirenin Hikayesi, 1987'de Atheneum tarafından yayınlanan ilk kitabı ve hızla New York Times'ın en çok satanlar listesinde bir yer buldu. Diğer kitapaları:
Kurgusal Olmayan Düz Yazıları
Yoğun Bakım: Bir Hemşirenin Hikayesi (1987)
Durum Kritik: Bir Hemşirenin Hikayesi Devam Ediyor (1994)
Yaşayan Yaşamlar: Tıbbi Cephedeki/Ön Safta Hemşireler (1998)
Acil 7/24: Acil Servis Hemşireleri (2015)
Kurgu
Rahmet (1992)
Tarihsel kurgu
Tiffany'de Öğlen: Tarihi, Biyografik Bir Roman (2012)
Gizem
Nabız (1998)
Panik (1998)
Paradoks (1998)
Ölümcül Tanı (2000)
Kaynakça:
- Yıldırım, N. (2014). Savaşlardan Modern Hastanelere Türkiye'de Hemşirelik Tarihi. Vehbi Koç Vakfı, Ofset Yayınevi 1. baskı, İstanbul, s. 287-289.
- ‘’Top Ten Nurses in History’’. 10 Haziran 2020 tarihinde erişlidi. https://www.nursebuff.com/famous-nurses/
- Pat, Magrath,’’7 Times Nurses Change rhe World’’, 10 Haziran 2020 tarihinde erişlidi. http://blog.diversitynursing.com/blog/7-times-nurses-changed-the-world
- 10 Haziran 2020 tarihinde erişlidi. https://hemsirelikyukseklisans.blogspot.com/2019/07/adsbygoogle-window.html
- 10 Haziran 2020 tarihinde erişlidi. https://www.nursebuff.com/famous-nurses/10 Haziran 2020 tarihinde erişlidi.
- 10 Haziran 2020 tarihinde erişlidi. https://en.wikipedia.org/wiki/Clara_Barton.
- 10 Haziran 2020 tarihinde erişlidi. https://en.wikipedia.org/wiki/Linda_Richards
- 10 Haziran 2020 tarihinde erişlidi. 10 Haziran 2020 tarihinde erişlidi. https://tr.wikipedia.org/wiki/Margaret_Sanger
- 10 Haziran 2020 tarihinde erişlidi. https://hmmc.com/team/rebecca-love/
- 10 Haziran 2020 tarihinde erişlidi. https://rapidcityjournal.com/news/it-s-about-me-it-s-about-my-baby/article_d372fcac-55fc-11df-9150-001cc4c002e0.html
- 10 Haziran 2020 tarihinde erişlidi. https://en.wikipedia.org/wiki/Echo_Heron
- ‘’Tarihteki En Ünlü Hemşireler’’. 10 Haziran 2020 tarihinde erişlidi. https://hemsirelikyukseklisans.blogspot.com/2019/02/tarihteki-en-unlu-hemsireler.html
- ‘’SONSIEL Nurse Hackathon,10 Haziran 2020 tarihinde erişlidi. https://theconnectory.org/program/sonsiel-nurse-hackathon
- Barbara Stilwell, ‘Human Resources for Health and Systems Strengthening Programs’’. http://www.intrahealth.org/page/barbara-stilwell-human-resources-for-health-and-systems-strengthening-programs