Lider Hemşireler

1. Fatma Abdurrahman Acar

Hilal-i Ahmer Hastabakıcı Mektebi'nden diplomasını alan 16 hemşireden biridir (ö. 3 Ocak), başarılı bir öğrenci olduğu için mezun olduğu okulun başhemşire muavinliğine tayin edilmiştir (1927). Görgü ve bilgisini arttırması için Amerika ve Almanya'ya gönderilmiş, Kanada Toronto Üniversitesinde halk sağlığı hemşireliği ve Orange Memorial Hospital'de ziyaretçi hemşirelik eğitimleri almıştır (1931-1933). İstanbul'a döndükten sonra Rockefeller Vakfı'nın yardımıyla 1934 yılında kurulmuş olan Edirnekapı Sağlık Merkezi'nde ilk halk sağlığı hemşiresi olarak çalışmıştır (1934-1951). İleriki yıllarda Sağlık ve Sosyal Yardım Bakanlığı'nın Şişli Çocuk Hastanesi'nde açtığı Laborant Okulu'nun müdürlüğünü yapmıştır (1951-1954).

2. Hayriye Ece

Hilal-i Ahmer Hastabakıcı Mektebi'nin ikinci dönem mezunlarındandır. İlk görevi Çorum Memleket Hastanesi hemşireliğiydi (1928-1932). Buradan Haseki Hastanesi başhemşireliğine geçti. Viyana'da Rudo Hiner House'da kursa gönderildi (1935). Mezun olduğu okulun ders programı yenilenince talim hemşiresi olarak Kızılay Hemşire Okulu'nda görevlendirildi (1935-1938). Disiplini ve örnek idareciliği ile tanınmıştı. 1938 den itibaren Vakıf Gruba Hastanesi'nin başhemşireliğini yürüttü. Son görevi ise Nişantaşı Güzelbahçe Kliniği başhemşireliği olmuştur.

3. Fatma Bengisu

Amiral Bristol Hemşire Okulu'nu bitirdi (1930). İstanbul'un ilk sanatoryumu olan özel Burgazada Sanatoryum'nda başhemşire olarak çalıştı (1930-1931). Bunu Amerikan Hastanesi hemşireliği izledi (1932-1933). Bu arada Esma Deniz gibi Kızılay Hemşire okulunda staj yaparak sınava girdi. Başarılı olunca diploması onaylandı ve memuriyete girme hakkını elde etti (1934). Londra'da Bedford College of Nursing'de Florence Nightgale kursuna katıldı (1934-1935). Kızılay Özel Hemşirelik Koleji'nde öğretmen hemşire ve müdür yardımcılığı yaptı (1935-1946). Sağlık ve Sosyal Yardım Bakanlığı Hemşirelik Bürosu Müdürlüğünü yürüttü (1949-1954). Amerika Chıcago Üniversitesi'nde hemşirelik eğitimi seminerlerine katıldı (1952—1953). Kızılay Hemşirelik Okulu Müdürlüğü yaptı (1954-1963). Hacettepe Üniversitesi Hemşirelik Yüksek Okulu'nda Hemşirelik Tarihi ve Deontoloji derslerini üstlendi (1964). Türk Hemşireler Derneği başkanlığını yaptı. Hemşirelikle ilgili Uluslararası toplantılara katıldı. Hemşirelik Kanunu'nun çıkarılmasında, Sağlık ve Sosyal Yardım Bakanlığı'nda İstişare Hemşirelik Konseyi'nin kurulmasında rol oynadı. Hemşirelik Tekniği kitabı, bütün Türkiye'deki Hemşirelik Kolejlerinde ders kitabı olarak okutulmuştur.

4. Asuman Türer

Kızılay Hemşirelik Okulu'ndan 1937 yılında mezun oldu. Rockefeller Vakfı ile Cheveland - Ohio'daki Western Reserve Üniversitesi Hemşirelik Okulu'nda hemşirelik eğitimi ve klinik öğretmen konusunda kurslara katıldı (1938-1939). Kızılay Özel Hemşirelik Koleji'nde talim hemşiresi, öğretmen hemşire, Müdür muavin vekili, müdür muavini olarak çalıştı. Okulun ilk Türk müdürüdür (1948-1952). Rockefeller Vakfı bursuyla Chicago Üniversitesi Hemşirelik Okulu'nda, hemşirelik eğitimi ve idarecilik kursuna katıldı. Daha sonra Ankara Numune Hastanesi Hemşire Okulu Müdürlüğü yaptı. Bir ara tekrar Amerika'da bazı hastanelerde hemşire ve süpervizör olarak çalıştı. Dünya Sağlık Örgütü Uzman Hemşirelik Komisyonu üyeliğine seçildi ve bir süre (beş yıl) bu görevi yürüttü. Son resmi görevi Özel Kızılay Hemşirelik Koleji müdürlüğünden emekli oldu (1971). Türk Hemşireler Derneği Başkanlığı yaptı (1961-1971). Miss Fizyoloji (1947) ders kitabını yayımladı, ayrıca makaleler yazdı.

5. Eren Kum

1948 yılında Kızılay Hemşirelik Okulundan mezun oldu ve okula hemşire öğretmen olarak tayin edildi. (1948-1952). İngiltere’de Amiral Bristol Royal İnfirmary Hastanesi'nde iç hastalıkları servisinde hemşire olarak çalıştı (1952-1953). Tekrar Kızılay Hemşirelik Kolejine hemşire öğretmen olarak döndü. Florence Nigthingale Hemşirelik Yüksek Okuluna öğretim üyelerini yetiştirmek amacıyla New York Colombia Üniversitesine gönderilen ekibin içindeydi. 1958 yılında lisans diplomasını aldı, uzmanlık ve doktora eğitimi aldı (1963). Florence Nigthingale Hemşirelik Yüksek Okulunun kurucu öğretim üyeliğini yürüttü. Kuruluş aşamasından itibaren Hacettepe Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulunda çalıştı ve bu okulun müdürlüğünü üstlendi (1972). Türkiye’nin ilk profesör Hemşiresidir.

7. Emel Erhan Berkay

Kızılay Hemşirelik Okulunun1948 mezunlarından Emel Erhan Berkay ilk olarak Cerrahpaşa Hastanesi Göğüs Hastalıkları Pavyonunda çalıştı. İstanbul üniversitesi Tıp Fakültesi Ebe Okulunu bitirdi (1952). Florence Nigthingale Hemşirelik Okuluna öğretim üyesi yetiştirilmek üzere Amerika'ya gönderilen ilk hemşirelerdendir. 1957 yılında girdiği Colombia Üniversitesi Hemşirelik Fakültesinde lisan (1959) ve yüksek lisasn eğitimini tamamladı (1960). İstanbul'a dönünce Florence Nigthingale Yüksek Hemşire Okulunda, doğum bilgisi ve hemşireliği derslerini verdi ve ana çocuk sağlığı hemşireliğinde grup çalışmalarını yönetti. Ana ve Çocuk Sağlığı Derneğinin faal bir üyesiydi.

8. Fahrunisa Ali Seden (1907-1984)

Fahrunisa Ali Seden'in diğerlerinden farklı bir profili vardır. Liseden itibaren eğitimini yabancı okullarda sürdürmüştür. Arnavutköy Kız Koleji mezunudur. Hemşirelikte lisans ve yüksek lisans eğitimini Amerika Birleşik Devletleri'nde tamamlamıştır. Kendi olanaklarıyla Atlantic City'de yapılan 9. Uluslararası Hemşirelik Kongresi'ne katılmıştır. Kongre dönüşü onun önerisiyle Türkiye'de hemşirelik eğitiminin üniversite düzeye yükselmesinin ilk adımı olmak üzere, Florence Nigthingale Hemşire Mektepleri ve Hastaneleri Tesisi (Vakfı) kurulmuştur (1947). Uzun mücadeleler sonunda Florence Nightingale Yüksek Hemşire Okulu açılmıştır (1961).

9.Esma Deniz

Üniversite Eğitimi almış ilk hemşiremiz olması bakımından, Türk hemşirelik tarihinde özel bir yeri vardır. Çamlıca İnas Sultanisi' ne (Çamlıca Kız Lisesi) kayıtlı iken mezun olduğunda öğretmen olmak istiyordu fakat devam etmekte olan savaş yüzünden mümkün olmadı. Amerikan Hastanesi ve Hemşire Mektebi'ne üç aylık deneme süresi dönemine kaydoldu. Ailesi bu durumu pek hoş karşılamadı fakat Esma Deniz kararlılığıyla ailesini ikana etti. Sınıfın iki Türk öğrencisinden biriydi. 1924 yılında mezun oldu. Mezun olur olmaz Amerikan Hastanesi'nde hemşireliğe ve Hemşire Mektebi'nde de öğretmenliğe başladı, talim hemşireliği yaptı (1924-1927). Okulda ki Amerikalı hemşire öğretmenlerin desteğiyle Amerika Birleşik Devletleri'ne gönderildi. Colombia Üniversitesi'nde lisans diplomasını aldı (1929). Çocuk gelişimi ve ebeveyn eğitimi dalında yüksek lisans yaptı. Bir yıl Amerika'da çalışmasının ardından Türkiye'ye döndü (1931) ve Ankara Maarif Cemiyeti İlkokulun da öğretmenlik yaptı (1931-1935).

Üniversite mezunu ve yüksek lisans derecesi olan bir hemşireydi ama bütün bunlar Türkiye'de hemşirelik yapması için yeterli değildi. Yurtdışında Eğitim almış hekimlere de uygulanan Hilal-i Ahmer Hastabakıcı Hemşireler Mektebi'nde üç aylık bir stajın ardından teorik ve uygulamalı sınavlara girdi. Başarılı olunca diplomaları onaylandı.

İngilizce, Fransızca ve İtalyanca biliyordu. Sıhhat ve İçtimai Muvenet Vekaleti Hıfzıssıhha Enstitüsü'nde çevirmen ve sekreter olarak çalıştı (1939-1937). Hilal-i Ahmer Hastabakıcı Hemşireler Mektebinde , öğretmenlik yaptı daha sonra müdür vekili sıfatıyla yöneticilik yaptı (1937-1945).

Haydarpaşa Hemşire, Ebe ve Laborant Okulu'nun kurucu müdürlüğünü üstlendi (1946-1948). Hemşirelerin birbirine hitap ederken Bayan sözcüğünün Esma Deniz'in hatırası olduğu söylenir. Amiral Bristol Hemşire Okulu'nda öğretmenlik ve Türk Müdür Başyardımcılığı (1948-1952), ve okul müdürlüğü yaptı (1952-1954). Şişli Hemşire ve Ebe Okulu'na öğretmen olarak tayin oldu, ayrıca müdürlük yaptı (1955-1957). İstanbul İl Sağlık Müdürlüğü hemşirelik denetçisi olarak tayin edildi (1957-1960). Hacettepe Üniversitesi'nde hocalık yaptı (1960-1962). Son olarak Kızılay Hemşire Okulu öğretmenlik görevinden emekli oldu(1972). Türk Hemşireler Derneği kurucularından olup Dernek başkanlığı yaptı (1943-1961). Türk Hemşirelik Dergisi'ni yayımladı. Hemşirelik Kanunu'nun hazırlanma aşamasına katkıda bulunmuştur.

10. Perihan Velioğlu

26 Eylül 1926 doğumludur. Erenköy Kız Lisesini bitirdikten sonra İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi'ne kaydoldu. Orayı pek sevmemişti. Kızılay Hemşire Okulu'na geçti. 1948 yılında mezun oldu. Mezun olduğu okula ameliyathane hemşireliği derslerini vermek için öğretmen hemşire olarak tayin edildi. İngiliz Kızılhaçından temin edilen bir bursla İngiltere-Cambridge' e gitti. Addenbrookes Hastanesi ve okulunda çalıştı. Cerrahi öğretimi ile ilgili derslere girdi, ameliyathanede bilgisini arttırdı. Ameliyathanelerde yeşil çarşaf ve giysi giyilmesini Türkiye'ye getiren kişidir. Prof. Dr. Muhittin Erel ile birlikte hazırlanan yüksekokul hemşireliği kuruluna dahil oldu. Prof. Erel ile birlikte program ve müfredat çalışmaları yaptı. Fakat bu program İstanbul'da gerçekleşmedi. Prof. Erel Ege üniversitesinde bu programları açtı.

Florance Nigthtingale Hemşire Okulunun kurulması planlanıyordu, öğretim üyesi yetiştirilmesi amacıyla Amerika’ya gönderilecek hemşireler için sınava davet edildi kazanarak 6 arkadaşı ile birlikte Colombia Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi'ne gitti (1957). Döndüğünde bir süre sonra okulun müdürlüğüne tayin edildi (1961). Türkiye'nin ilk hemşirelik yüksekokulu müdürüydü. Florance Nigthtingale Yüksek Hemşire Okulu Hemşirelik Andı'nı hazırladı. 1980 yılında 50 yaşındayken doktora eğitimine başladı ve Tıp Bilim Doktoru unvanını aldı. 1981 yılında Florance Nigthtingale Yüksek Hemşire Okuluna tekrar müdür olarak tayin edildi. Bu görevi sırasında doçent (1984) ve profesör (1990) oldu. Sağlık Bakanlığı Eğitim Komisyonunda görev alarak hemşirelikte minumum standartları saptadı. Hemşirelik okullarının müfredat programlarını hazırladı. Sağlık Bakanlığı İstişari Hemşirelik Daimi Komitesi'nde çalıştı.

Hemşirelik mesleğinin gelişmesi için yaptığı çalışmalar, girişimler ve mücadeleler ile Türk hemşireliğine yön verdi. Türk hemşirelerinin bütün atılım ve ilerlemelerinde Perihan Velioğlu'nu görmek mümkündür.

11. Leman Birol

Prof. Dr. Leman Birol, 1931 yılında Samsun‘da doğdu. 1953 yılında Kızılay Hemşire Okulu‘ndan mezun olduktan sonra, 1953-1955 yılları arasında, Çorum Göğüs Hastalıkları Hastanesi‘nde hemşirelik ve başhemşirelik yaptı, 1955-1961 yılları arasında Kızılay Hemşire Okuluna hemşire öğretmen olarak tayin edildi. Kanada, Toronto Üniversitesi Hemşirelik Okulu Mezuniyet sonrası programında hemşirelik eğitimi aldı (1961-1962). Amerika Birleşik Devletleri Kızılhaç bursu ile Felaketlerde Hemşirelik-İlk Yardım ve Ev Hemşireliği kurslarına katıldı (1962).

1966 yılında Hacettepe Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu lisans programını tamamladı. Amerika Birleşik Devletleri Boston Üniversitesi Hemşirelik Okulu'ndan yüksek Lisans diploması aldı (1966-1968). Hacettepe Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu’nda öğretim görevlisi olarak çalışırken bir yandan da doktora eğitimini tamamladı (1971). Kızılay Özel Hemşirelik Koleji Müdürlüğüne tayin edildi (1974). Dört yıl sonra tekrar Hacettepe Üniversitesi'ne döndü(1977). Hemşirelik Anabilim dalında doçentliğe yükseldi (1980). Ege Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu Müdürlüğü yaptı (1982-1985)ve burada Profesör unvanını aldı (1986). 1994 yılında Dokuz Eylül Üniversitesi kurucu müdürlüğünü üstlendi ve bu görevden emekli oldu.

Onkoloji Hemşireleri Derneği kurucularındandır. İki yılda bir onkoloji hemşirelerine verilmek üzere Leman Birol ödülü ihdas edilmiştir.

Prof. Dr. Leman Birol, çalışma yaşamı boyunca , hemşireliğin bilimselleşmesi için uğraşmış ve nitelikli hemşireler yetiştirmeye önem vermiştir. Türkiye Kızılay Derneği tarafından, İnsanlık Hizmetinde 100. yıl Madalyası ile taltif edilmiştir.