İnsan sosyal bir varlıktır ve en temel ihtiyaçlarından biri de diğer insanlarla bir arada yaşamaktır. İnsanların hayattaki en önemli amaçlarından biri biyolojik üreme fonksiyonunu yerine getirmektir. Bu sayede toplum devamlılığı sağlanır. Toplumda bu görev aile kurumu vasıtasıyla yerine getirilir. Bizim toplumumuz gibi çocuk sahibi olmanın ayrıcalık ve prestij olarak görüldüğü toplumlarda ise infertilite neredeyse hayati bir öneme sahiptir.
İnfertilite, reprodüktif çağda olan bir çiftin herhangi bir doğum kontrol yöntemi kullanmaksızın, en az bir yıl düzenli cinsel ilişkiye rağmen gebeliği oluşmaması olarak tanımlanır. İnfertilite günümüz şartlarında da sık izlenen bir sağlık sorunu haline gelse de, üreme tıbbındaki gelişmeler daha fazla sayıda çifte teşhis ve tedavide yardım edebilir hale gelmektedir. Ancak doğru tanı, detaylı inceleme ve doğru endikasyonlarla tedavi başarının en önemli unsurlarıdır. Bunda dolayı doğru tanı koymak ve tedavi etmek çok önemli rol oynar. İnfertil çiftler herhengi bir kadın doğum doktoruna başvurduklarında öncelikler iyi bir anamnez alınması gerekmektedir.
Anemnezde:
Çiftlerin sosyo-demografik özellikleri, evlilik ve infertilite süresi, çevresel faktörler, meslekler, sürekli kullandıkları ilaçlar, medikal ve genetik hastalıkları, cerrahi bir işlem geçirip geçirmedikleri sorgulanmalıdır. Ayrıca kadının menstrural ve pubertal gelişim anemnezi, daha önce gebelik öyküsü olup olmadığı, gebeliklerin akibeti sorgulanır. Boy ve kilo(BKİ) oranına bakılır.
Muayene ve ultrasonografi
Yumurtalık rezervinin tayini, rahim ve yumurtalıkların değerlendirilmesi için adetin 2. veya 3. günü ultrasonografik muayene yapılır.Daha sonra kadından ve erkekten bazı tanı testleri istenir.
Erkekten istenen tanı testleri:
Semen Analizi: Sperm örneği vermek için bir cinsel ilişki vaya boşalmadan sonra, 2-7 gün cinsel perhizi takiben sperm örneği verilmesi istenir.Semen analizi 3-8 hafta ara ile en az 2 kez istenebilir.Sperm konsantrasyonunun 15 mil/ml üzerinde olması beklenir. Spermiogram tetkikinde ciddi problemler saptanan hastalarda hormonal testler, genetik analiz ve sperm DNA fragmantasyonu gibi ileri tetkikler istenebilir.
Kadından istenen tetkikler:
Muayene sonrasında gerekli görülürse hormonal tetkikler, rahim filmi, genetik analiz ve ileri tetkikler istenebilir.
Salin İnfuzyon Sonografi (SİS)
Rahim içinde yer kaplayan oluşumları (polip, miyom, rahim içinde perde vb.) ve yapışıklıkları tespit amacıyla yapılan işlemdir. Rahim ağzından ince bir kateter yardımıyla rahim içine serum verilerek eş zamanlı ultrasonografide rahim içi boşluğu değerlendirilir
Rahim Filmi (HSG)
Rahim ağzından kontrast madde verme yoluyla, rahim ve tüpler görüntülenerek seri grafikler çekilir. Rahim ağzı yetmezliği, rahim içinde yer kaplayan oluşumlar, yapışıklıklar, doğuştan olan yapısal bozukluklar, tüplerin açıklığı ve sıvı birikimi olup olmadığı tespit edilebilir.
Histeroskopi
Rahim boşluğu ışıklı bir cihaz ile gözlenerek rahim içindeki problemlerin aynı seansta tanı ve tedavisinin yapılmasına olanak veren bir işlemdir.
Laparoskopi
Genel anestezi altında göbekten küçük bir kesi ile girilerek ışıklı bir cihaz ile karın içindeki organların incelenmesi işlemidir. Aynı seansta tanı ve tedaviye olanak verir. Diğer tanısal yöntemlerle net bilgi edinilemeyen durumlarda, karın içi yapışıklıklarda, endometrioziste (rahim içerisinde yer alması gereken hücre tabakasının rahim dışında olması durumu), tüplerin iltihabi durumlarında, yumurtalık kistlerinde, dış gebelikte, sebebi bulunamayan ağrı ve infertilite durumlarında tanı ve tedavi amaçlı kullanılmaktadır.
KAYNAKLAR
- Gardner DK, Wissman A, Howles CM, Shoham Z (2018). Textbook of Assisted Reproductive techniques, London Informo Healthcare.
- İbrahimoğlu D. Evlilikte Doğru Seçim Ailede Mutluluk, İstanbul, Hayat Yayıncılık, 2004; 62.
- Ateş R. Evlilikte İlk Yıllar, Çatışmalar ve “Güç” Kavramı, Evlilik Okulu (Editör: Haluk Yavuzer),
- Birinci Basım, Remzi Kitabevi, 2004; 67-68.
- https://www.healthcheckup.com/tests/hysterosalpingography-hsg-test-preparation-procedure/ Erişim Tarihi: 20.04.2019
- Yumru E.A, Öndeş B. İnfertil Çifte Yaklaşım ve İn Vitro Fertilizasyon’a Doğru Hasta Seçimi. Journal of Akademic Research in Medicine 2011; 1:57-60
- https://www.healthywa.wa.gov.au/Articles/F_I/Hysteroscopy Erişim Tarihi:20.04.2019
- https://en.wikipedia.org/wiki/Laparoscopy Erişim Tarihi: 20.04.2019
Hazırlayan: Meral Isık
Altunizade Acıbadem Hastanesi
Tüp bebek Sorumlu Hemşiresi
Hazırlama Tarihi: 24-03-2019