Ameliyathanede Hasta Güvenliği

Özet

Hasta güvenliği kavramı son yıllarda hemşirelik ve tıp literatüründe dikkat çeken bir konu olup, günümüzde hasta güvenliğini olumsuz etkileyen sistem hatalarının analiz edilmesi, raporlanması ve önlenmesine odaklanılmaktadır. ⁽¹⁾

Sağlık bakım organizasyonlarının kaliteli sağlık hizmeti sunmalarında, hasta güvenliğinin güvence altına alınması büyük önem taşımaktadır. Hastanın güvenli bir ortamda ve her türlü zarar verici durumdan korunarak hizmet almasının sağlanması hem hastane yönetiminin hem de sağlık ekibi üyelerinin sorumluluğundadır. ⁽²⁾

Anahtar Kelimeler: Hasta Güvenliği, Ameliyathanede Hasta Güvenliği, Ameliyathane Hemşireliği

Giriş

Hasta güvenliği, zarar görme riskinin yüksek olduğu ameliyathaneler için önemli bir kavramdır.

Ameliyathaneler, sağlık bakımında en karmaşık çalışma ortamlarından biridir.⁽³⁾ Yanlış taraf cerrahisi, ameliyatlarda yabancı cisim unutulması, transfüzyon hataları, kontamine ilaç veya kan kullanımı, ameliyat komplikasyonları, hava embolisi, ölümcül düşmeler, bebeğin yanlış aileye verilmesi, hastane enfeksiyonları, infüzyon pompa sorunları, cerrahi yanıklar, hatalı gaz karışımı verilmesi, görünüşü okunuşu benzer ilaçlar, iğne ve kesici, delici alet yaralanmaları, tehlikeli kısaltmalar, ventilatörle ilişkili problemler gibi konuların ameliyathanede hasta güvenliği kapsamında ele alınabilecek konular olduğu vurgulanmaktadır^.(4) Ameliyathanede hasta güvenliği uygulamalarına yönelik planlama yapılırken sağlık personelinin konuya ilişkin görüşlerinin alınması ve yaklaşımlarının belirlenmesi önem taşımaktadır.⁽³⁾ Ameliyathanede hasta güvenliğinin arttırılması için hastanın kimlik bilgilerinin doğru tanımlanmasının önemli olduğu ortaya konulmaktadır. Her hasta için yattığı sürece kol bandı takılması ve hastaya ismi ile hitap edilmesi gerekir. İlaç uygulamalarından önce, kan ve kan ürünlerinin transfüzyonundan önce, laboratuvar ve radyoloji tetkiklerinden önce, ameliyattan önce, hasta transferinden önce, hastanın tedavi ve bakım sürecinde tüm uygulamalardan önce hasta kimliği kontrolünün şart olduğu belirtilmektedir.⁽⁵⁾

Ameliyathanede hasta güvenliği arayışı, hastanın katılımını ve sağlık profesyonellerinin katılımını gerektirir.⁽⁶⁾

Bu profesyonel ekip, özellikle cerrahlar, anestezistler, kurum yöneticileri ve hemşirelerden oluşmaktadır.⁽⁶⁾

Hemşire, hasta güvenliğine yönelik eylemlerin geliştirilmesinde öne çıkmaktadır, ancak bu girişimi, sadece hemşire tek başına sağlayamaz. Hasta güvenliğinin sağlanması profesyonel bir iş birliği gerektirir.⁽⁶⁾ Bu bağlamda Larissa ve ark. tarafından 2018 yılında hemşirelerin ameliyathanede hasta güvenliği uygulamaları için önerilerini tanımlamak amacıyla Brezilya’da kantitatif yöntem kullanılarak farklı bölgelerden 220 ameliyathane hemşiresinin katılımıyla çevrimiçi bir anketten geliştirilen nicel, tanımlayıcı bir araştırma yapılmıştır. Bu çalışmada hasta güvenliğini olumlu yönde etkileyen 8 ayrı öneri belirlenmiştir. Bu öneriler şu şekildedir:

1. Profesyonel ekibin ve kurum yöneticilerinin katılımı
2. Hasta güvenliği kültürünün benimsenmesi
3. Güvenli cerrahi kontrol listesinin kullanımı
4. Kişilerarası iletişimin geliştirilmesi
5. Hemşirelerin bilimsel çalışmalarının genişletilmesi
6. Fiziksel, maddi ve insan kaynaklarının yeterli kullanılabilirliği
7. Bireysel araştırma ve mesleki güncelleme
8. Sürekli eğitim faaliyetinin geliştirilmesi

Araştırma sonunda bu önerilerin ameliyathanede bakım yönetimi stratejileri olarak kullanılabileceği sonucuna varılmıştır.⁽⁶⁾

Sonuç

Sonuç olarak, ameliyathanede hasta güvenliği kültürünün gelişmesi, medikal hataların ve istenmeyen olayların önlenmesi açısından ekip üyeleri arasında iletişim ve ilişkilerin sağlıklı sürdürülmesi gerekmektedir. Ayrıca hastanın, anestezinin etkisinde olduğu her an savunmasız olduğuna inanılarak tüm haklarının korunması, saygınlık ve konforunun sürdürülmesi, komplikasyon ve istenmeyen olayların gelişiminin önlenmesi, kaliteli, kanıt temelli, gereksinime uygun girişimlerin yapılması, tüm aşamalarda eksiksiz ve doğru kayıt tutma süreçlerinin yürütülmesi gerekmektedir. Ameliyathanelerde hasta güvenliğini riske atan her uygulamanın ayrıntılı olarak ve nedenleriyle birlikte tanımlaması gerekmektedir. Daha sonra güvenli sağlık bakımının önündeki engeller saptanarak, politika, protokol ve rehberlerin geliştirilmesi, sağlık çalışanlarının iyi eğitilmesi, bilgilerin uygulamaya yansıtılması, uygulamalarının gözlenerek, gerekli iyileştirmelerin yapılması gerekmektedir. Yeni bilgilerin izlenmesi, rehber ve protokollerin düzenli olarak güncellenmesi, sağlık bakımının yüksek standartlarda sunulmasına olanak sağlayacaktır. Ameliyathanede hasta güvenliği acil cerrahiler, planlanmamış girişimler gibi nedenlerle en düşük kalitede sağlandığında bile bu durum kayıtlara yansıtılmalı ve gerekçeleri açıkça yazılmalıdır. Kayıt ve dokumanlar doğru ve eksiksiz tutulmalı, iyi korunmalıdır. Cerrahi güvenlik kontrol listesinin ameliyat odası ve servis hemşiresi tarafından birlikte doldurulması, önemli bir hasta güvenliği uygulaması olarak dikkate alınmalıdır. Ameliyathanede kaliteli sağlık bakımının vazgeçilmez unsurlarından biri olan cerrahi patoloji örneklerinin güvenli yönetimini sağlamak için özel bir rehber kullanılmalı ve örnek alma, tespitleme, patoloji laboratuvarına taşıma aşamaları kalite standartlarına uygun olarak gerçekleştirilmelidir. Bu süreçte çalışan güvenliğini koruyucu önlemlerin alınmasına da ayrıca önem verilmelidir.⁽¹⁾

Kaynakça

1. Kapıkıran, G., & Bülbüloğlu, S. (2018). Ameliyathanede hasta güvenliği, hasta güvenliği kültürü, medikal hatalar ve istenmeyen olaylar.
2. Baykal, U., Sahin, N. H., & Altunas, S. (2010). Turkish adaptation of patient safety attitude questionnaire/Hasta guvenligi tutum olcegi’nin Turkce’ye uyarlanmasi. Journal of Education and Research in Nursing, 7(1), 39-46.
3. Tutumu, V. S. P., & Ağrısının, L. D. H. H. B. Ameliyathanede Hasta Güvenliğini Tehdit Eden Hatalar.
4. Acar, A. R. E. N. (2008). Ameliyathanede hasta ve çalışan güvenliği. İstanbul Tıp Dergisi, İstanbul.
5. Özdemir, H. (2014). Cerrahi hemşirelerinde hasta güvenliği kültürü algılarının belirlenmesi: Afyonkarahisar’da bir uygulama(Master’s thesis, Afyon Kocatepe Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü).
6. Gutierres, L. D. S., Santos, J. L. G. D., Peiter, C. C., Menegon, F. H. A., Sebold, L. F., & Erdmann, A. L. (2018). Good practices for patient safety in the operating room: nurses’ recommendations. Revista brasileira de enfermagem, 71, 2775-2782.

Hazırlayan: Merve Melike Şahin

Acıbadem Maslak Hastanesi

Ameliyathane Hemşiresi