Ağrı; vücut ya da olası doku bozukluğu ile beraber olan ya da bunun gibi bir bozukluğun parçası olarak tariflenen, hoş olmayan bir duygu ya da deneyimdir. Ağrı yaşam boyu karşılaşılan subjektif bir deneyimdir.
Korku; belli gerçek veya gerçek olmayan bir durum ve tehlike karşısında ortaya çıkan ani, emosyonel istenmeyen bir davranış ve duygusal bir tepkidir. Çocuklar yaşadıkları korkuları gerçek sandıkları gibi başkalarının da aynı korkuları yaşadıklarına inanırlar. Çocukların deneyimleri az ve düşünme yetenekleri kısıtlı olduğu için gördüklerini ya da duyduklarını abartarak korkulu sonuçlar çıkarabilirler.
- Çocukların da kendilerine yapılacak işlemler hakkında bilgi alma hakkı vardır, ancak bu hak sıklıkla unutulmakta ya da ihmal edilmektedir. Yapılacak tedavi ve işlemler konusunda çocuklara bilgi verilmemesi, onların korku ve kaygılarını arttırır.
- Dikkati başka yöne çekme tekniği etkili olabilmesi için çocuğun yaşına, gelişim düzeyine ve ilgi alanına uygun, işitme, görme, dokunma ve hareket gibi majör duyuları uyaracak nitelikte olması gerekir.
- Hemşirenin, çocuğu işlemlere hazırlayabilmesi için, her yaş grubundaki çocuğun bilişsel gelişim özelliklerini, endişelerini ve beklentilerini bilmesi gerekmektedir.
- Hemşirelerin venöz kan alma, periferik katater takma gibi girişimler sırasında çocuğun ağrısını azaltmak, emosyonel durumunu olumlu yönde etkilemek için parmak kuklası ile çocuğun dikkatini işlemden uzaklaştırmak olumlu yönde etki yaratmaktadır.
- Çocuğa uygulanan ağrılı işlemler sırasında, zamanında ve etkili ağrı kontrolünün sağlanması daha sonraki uygulamalarda ağrıya karşı toleransı arttırır.
- Balon şişirme ve öksürmenin fizyolojik etkilerinin yanında ağrılı uygulama sırasında çocukların dikkatini başka yöne çekmede de etkilidir.
- Balon şişirmenin venöz dönüşü azaltıp intratorasik basıncı arttırdığı, basınç artışının göğüs damarlarının kasılmasıyla baro reseptörleri aktive ettiği ve bu durumun da antinosisepsiyona sebep olarak ağrıyı geçirmede fizyolojik olarak etkili olduğunu görülmüştür.
- Öksürme ise intratorasik basıçta artmaya ve otonom sinir sisteminin uyarılması ile kalp hızı, kan basıncı ve subaraknoid alanda basınç artışına ve baroreseptör aktivasyonuna neden olmaktadır. Subaraknoid alandaki basınç artışının segmental ağrı inhibitör yollarını aktive ettiği, kan basıncında artmanın ve baroreseptör aktivasyonunun ağrı algısını azaltmada etkisi vardır.
- Sanal gerçeklik (SG), bireylerin kendilerini sanal bir dünyaya sokmalarını sağlayan oldukça yeni bir teknolojidir. Sanal gerçeklik gözlüğü kullanımının çocuklarda işlem sırasında oluşan ağrıyı azaltmada etkisinin olduğunu görülmüştür.
- Çeşitli hayvan figürlerinden oluşan pelüş özellikteki yumuşak oyuncaklar yetişkinlerin parmağına takılabilmektedir. Okul öncesi dönemdeki çocuklar için uygun olan bu oyuncaklar yetişkinin seslendirmesi ve hareketlendirmesi ile çocukların ilgisini çekebildiğinden ağrı üzerine olumlu etkisi vardır.
- İnvaziv işlemler gibi ağrı veren girişimler anında ebeveynin çocuğun yanında bulunmasının etkisini inceleyen araştırmalarda, ağrı puanını düşürmede, korkuyu azaltmada ve çocuğu rahatlatmada çocuk-ebeveyn birlikteliğinin etkili olduğunu görülmüştür.
KAYNAKLAR
- Gündüz S, Yüksel S, Aydeniz GE, Aydoğan RN, Türksoy H, Dikme İB, Efendiler İ. (2016). Çocuklarda hastane korkusunu etkileyen faktörler. Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Dergisi 2016; 59: 161-168.
- Ceylan, M. (2023). Venöz Kan Alma İşlemi Sırasında Parmak Kuklası ile Uygulanan Dikkati Başka Yöne Çekme Yönteminin Çocukların Ağrı Düzeyi ve Emosyonel Göstergelerine Etkisi. Yüksek Lisans Tezi, Biruni Üniversitesi Lisansüstü Eğitim Enstitüsü, İstanbul.
- Mutlu, B. (2012). Çocuklarda Venöz Kan Örneği Alırken Oluşan Ağrıyı Azaltmada Balon Şişirme ve Öksürme Yöntemlerinin Etkisi. Doktora Tezi. İstanbul Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Hemşireliği AD. İstanbul.
- Gültekin M.(2019). Çocuklarda Venöz Kan Alma İşlemlerinde Kullanılacak Dikkati Başka Yöne Çekme Yöntemlerinin Ağrı ve Anksiyete Üzerine Etkisinin Değerlendirilmesi. Yüksek Lisans Tezi, Balıkesir Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitütüsü Hemşirelik Anabilim Dalı, Balıkesir
- Aydemir M. (2020). Çocuklarda Kan Alma İşlemi Sırasında Dikkati Başka Yöne Çekme Tekniğinin Ağrı ve Anksiyete Üzerine Etkisi. Yüksek Lisans Tezi, Afyonkarahisar Üniversitesi Lisansüstü Eğitim Enstitüsü Cerrahi Hastalıkları Hemşireliği Anabilim Dalı, Afyonkarahisar
- Aydın A.İ.(2018). Çocuklarda Sanal Gerçeklik Gözlüğü Kullanımının Kan Alma İşlemi Sırasında Oluşan Ağrıyı Azaltmada Etkisi. Yüksek Lisans Tezi, Uludağ Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Hemşirelik Anabilim Dalı, Bursa
Hazırlayan
Meryem Kibiroğlu
Acıbadem Üniversitesi Atakent Hastanesi
Poliklinik Klinik Eğitim Hemşiresi