İnovasyon sözcüğü Latince “innovatus” kökünden türemiş olup “yeni ve değişik bir şey yapmak” anlamına gelmektedir. Türk Dil Kurumu inovasyon kavramının karşılığını “yenileşim” olarak belirtmektedir. Business Dictionary’ye göre inovasyon, “bir fikir veya buluşun, değer yaratan ve müşterilerin satın alacağı ürün ve süreçlere dönüştürülmesi” olarak tanımlanmaktadır. Avrupa Komisyonu’nun yayınladığı Oslo Kılavuzu’nda inovasyon “yeni veya önemli ölçüde değiştirilmiş ürün, hizmet veya sürecin, yeni bir pazarlama yönteminin ya da iş uygulamalarında, iş yeri yapılanmasında veya dış ilişkilerde yeni bir örgütlenme yönteminin uygulanması” şeklinde tanımlanmıştır. İnovasyon, kavram olarak hem yenilenme sürecini hem de bu süreç sonunda ortaya çıkan katma değer yaratan bir sonucu anlatmaktadır. ICN, sağlıkta inovasyonu; bireysel, örgütsel ve toplumsal olarak, iyi bir fikrin, sağlığın geliştirilmesi, hastalıkların önlenmesi ve daha kaliteli hasta bakımı gibi uygulanabilir ve başarılabilir bir sonuca dönüştürülme süreci olarak tanımlanmaktadır.
İNOVASYON ÇEŞİTLERİ
İnovasyon, ürünleri, hizmetleri, iş yapma şekillerini ve pazarlama faaliyetlerini kapsayan çok yönlü bir kavram olduğundan farklı türleri bulunmaktadır. Ürün inovasyonu, süreç inovasyonu, pazarlama inovasyonu ve örgütsel inovasyonu olmak üzere dört inovasyon çeşidi tanımlanmıştır.
Ürün İnovasyonu:
“Ürünlerin, teknik özelliklerinde, bileşenlerinde, malzemelerinde, kullanıcıya kolaylık sağlamada ve ürünün farklı işlevsel özelliklerinde önemli ölçüdeki iyileştirmeleri içermektedir”. Yeni bir ürünün geliştirilmesi, mevcut üründe değişiklik yapılması ve kullanıma sunulmasıdır. Dizüstü bilgisayarlarda kablosuz internet kullanımı, cep telefonları ile görüntülü konuşma, enerji tüketimini azaltan tasarruflu ampul, otomobillerde ısıtmalı koltuklar, nanoteknoloji ile üretilen boyalar, su geçirmeyen kumaşlar, mikrofiber mutfak bezleri, internet bankacılığı, vb. ürün ve hizmetler ürün inovasyonuna örnek olarak verilebilir.
Pazarlama İnovasyonu:
Ürün tasarımı veya ambalajlanması, ürün konumlandırması, ürün tanıtımı veya fiyatlandırmasında önemli değişiklikleri kapsayan yeni bir pazarlama yöntemidir. Kurumlar daha fazla müşteri çekebilmek ve pazar paylarını arttırabilmek için bu inovasyon türünü kullanmaktadır. Var olan bir içeceğe yeni şişe veya paket tasarlanması, seramik firmalarının çocuklar için geliştirdiği çocuk banyoları, dilimlenmiş kaşar ve beyaz peynir, probiyotik yoğurt çeşitleri, pastörize yumurtalar bu gruba örnek olarak verilebilir.
Süreç İnovasyonu:
Var olan ürün veya hizmetleri daha nitelikli, daha hızlı ve daha düşük maliyetle üretmeyi sağlayacak uygulamaların geliştirilmesidir. Süreç inovasyonunun amacı, yaratıcılığı ve yeniliği kullanarak, işletmenin maliyetlerini düşürmek, verimliliği artırmak ve daha kaliteli üretim yapmaktır. Otomasyon sistemleri, lazer kesim araçları, otomatik ambalajlama, mal ve envanter kaydı için taşınabilir tarayıcılar ve bilgisayarlar, hastanelerde röntgen ve tomografi gibi tetkiklerin internet üzerinden uzaktan görüntülenebilmesi süreç inovasyonuna örnek verilebilir.
Örgütsel İnovasyon:
Kurumların farklı çalışma ve iş yapma yöntemleri geliştirmesi ya da var olan yöntemlerin kurum koşullarına uyarlanmasıdır. Örgütsel inovasyonun amacı, kurumun maliyetlerini düşürmek, verimliliği artırmak ve inovasyon çalışmaları aracılığıyla çalışanların iş doyumu ve performansını artırmaktır. Örgütsel inovasyonun diğer inovasyon türlerinden farkı, yönetim tarafından alınan stratejik kararların uygulanması ile oluşan örgütsel bir uygulamanın, işletmede ilk defa kullanılacak olmasıdır. Pazarlama, araştırma ve üretim gibi farklı bölümlerin bilgiye ulaşma ve bilgi paylaşımını iyileştirme amacıyla resmi ve gayri resmi çalışma ekipleri oluşturmaları, araştırma kurumları ile iş birliğine gidilmesi, üretimin dış kaynaklardan sağlanması örgütsel inovasyon örneklerindendir. Japonya’nın 1990’larda geliştirdiği “sürekli iyileştirme” yöntemini kullanmaya başlaması da örgütsel inovasyona örnek olarak verilebilir.
Sağlık bakımı hizmetlerinin maliyetlerinde yaşanan artış, sağlık kurumlarının etkili, ekonomik ve hasta merkezli bakımın geliştirilmesine yönelik inovasyon uygulamalarını beraberinde getirmiştir. Hızla gelişen bilgi ve teknoloji çağında değişime uyum sağlayabilmek, küçülen dünyada küresel rekabete ayak uydurabilmek için hemşire ve yönetici hemşirelerin kendilerini sürekli olarak yenilemesi ve inovasyonu bir davranış durumuna getirmesi zorunlu duruma gelmiştir . İnovasyon, hemşirelik bakımında kalitenin geliştirilmesi ve sürdürülmesinde yaşamsal bir önem taşımaktadır. İnovatif uygulamalar, hastaların hastanede kalış süresini kısaltmakta, hastaların daha az ağrı çekmesini sağlamakta ve hastaların hastanede kalış süreleri boyunca konforlu bir iyileşme dönemi geçirmelerini sağlamaktadır .
Modern hemşireliğin başlangıç ismi olarak kabul edilen Florence Nightingale, 1800’lü yıllarda, “Daha yaşanılası bir dünya; böyle bir dünya bize bağışlanmayacak, o halde hiç duraksamadan bu dünyayı oluşturmak için çalışalım. Yaşama uymak yerine onu değiştirmeliyiz” diyerek değişimin gerekliliğine ve kaçınılmazlığına dikkat çekmiştir. Yine Florence Nightingale inovasyonun en eski örneklerinden biri olan doğumu takiben kadınlarda “puerperal ateş”in ortamla olan ilişkisini bulmuştur. Nightingale, kadın doğum ünitelerindeki yüksek ateşe bağlıölüm oranlarını gözlemlemiş ve sonunda “kadınlar ev ortamında hastaneye göre daha mı çok ölüyor?” sorusunu sormuştur. Onun bu çalışması ölüm oranlarının ev ortamında daha yüksek olduğunu göstermiş ve onun bu yenilikçi düşüncesi pek çok kadının hayatının kurtulmasıyla sonuçlanmıştır.
Kuzey Afrika’da, hemşirelerin HIV/AIDS’li bireyleri desteklemek için cep telefonları ile iletişim kurarak antiretroviral tedaviye telefon görüşmeleriyle hasta danışmanı olarak katılması sonucunda hastaların distreslerinin anlamlı derecede azaldığı belirlenmiştir.
Kanguru anne bakımı, toplumsal olarak kabul edebilir; kolay, ekonomik ve güvenli bir yöntemdir. Amerikalı bir hemşire tarafından geliştirilen bu yeni fikrin Zimbabwe ve gelişmekte olan ülkelerde neonatal mortaliteyi azalttığı gözlenmiştir.
Hemşirelikte İnovasyon Örnekleri
-Yenileşime Liderlik Eden Hemşire: Florence Nightingale
-Fototerapi Tedavisini Yönlendiren Hemşire: J.WARD
-Lider/yenilikçi hemşire: Perihan Velioğlu Yeşil ameliyathane tekstili kullanması,
Yurt dışında kullanılan bazı malzemeleri (Tulle grestulgra, atravmatik iğne, spongostan vb) ameliyathanede kullanması,
-Stomakit: Özlem Oktay
-ShotBlocker (ürün yenileşimi): Çelik N ,Şahin M
-Acıbadem Üniversitesi Hemşirelikte Yaratıcılık Yarışması -2012
Türkiye genelinden toplam 113 projenin katıldığı yarışmada dereceye girenler,
Portlet (Meltem Kaya & Nursen Ülke)
Tıkanmayan İntraket (NuğranArslan)
Akıllı Pijama (Hürkan Cantutan & Sema Kınataş)
Kaynaklar
- Aksoy ZGK. İnovasyon; sağlık sisteminde kullanımının toplumsal ekonomiye olan etkisi üzerinde bir araştırma (vakfıkebir örneği). Yüksek Lisans Tezi. Avrasya Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü. 2016 İstanbul.
- Duru AU. Sağlık Tesislerindeki Yöneticilerin İnovasyon Algısı: Düzce Örneği. Yüksek Lisans Tezi. Düzce Üniversitesi,Sosyal Bilimler Enstitüsü,İstanbul,2014(Danışman:Doç.Dr.Kİzzet, Yrd.Doç.Dr.TYEmre)
- Kartal H, Kantek F. Hemşirelikte inovasyon örnekleri. Sağlık ve Hemşirelik Yönetimi Dergisi. 2018;5(1):57-63
- Kanber S. İmalat Sanayinde İnovasyon: Sanayi Kuruluşlarında İnovasyon Aktivitelerinin İnovasyon Performansı Üzerindeki Etkilerinin İncelenmesi. Yüksek Lisans Tezi. Çukurova Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü,Ekonometri Anabilim Dalı, Adana,2010(Danışman: Yrd.Doç.Dr. G.ÖEbru)
- OECD. Bilimsel ve Teknolojik Faaliyetlerin Ölçümü. Oslo Kılavuzu. TÜBİTAK, 1-165. http://www.tubitak.gov.tr/tubitak_content_files/BTYPD/kilavuzlar/Oslo_3_TR.pdf. 2006. (Erişim 22.05.2017).
- Özdevecioğlu M, Biçkes M. Örgütsel öğrenme ve inovasyon ilişkisi: Büyük ölçekli işletmelerde bir araştırma. Erciyes Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 2011;39(1):19-45.
- Toraman C, Abdioğlu H, İşgüden B. İşletmelerde inovasyon sürecinde entelektüel sermaye ve yönetim muhasebesi kapsamında değerlendirilmesi. Afyon Kocatepe Üniversitesi, İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 2009;11(1):91-120.
- www.acibademhemsirelik.com/e-dergi/45/docs/hemsirelikte-yaraticilik-yarismasi.pdf. (Erişim 22.05.2017).
- www.businessdictionary.com. (Erişim 22.05.2017).
- https://dosyaism.saglik.gov.tr/Eklenti/21958,yarddocdrbetulsonmezpdf.pdf? (Erişim tarihi: 28.06.2019)
- http://www.icn.ch/who-we-are/nnas-innovation-award/. (Erişim 22.05.2017).
- https://www.citiesdigest.com/2017/08/15/creating-culture-innovation-copenhagen/ (Erişim Tarihi 28.08.19)
- https://www.nursingworld.org/practice-policy/innovation-in-nursing/ (Erişim Tarihi 28.08.19)
- Şengün H. Sağlık hizmetleri sunumunda inovasyon. Bahçeşehir Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi, Sağlık Yönetimi Bölümü, İstanbul, 2016;54:194-8.
Hazırlayan: Gamze Varlı
Acıbadem Üniversitesi Mehmet Ali Aydınlar Üniversitesi Hastanesi
Pediatrik Yoğun Bakım Sorumlu Hemşiresi
Hazırlama Tarihi: 04.09.2019